ប្រជាជនមានសិទ្ធិក្នុងការរក្សាភាពឯកជននៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយជាមួយនឹងការកើនឡើងនៃពួកអនាមិកដែលមានគំនិតអាក្រក់និងការប្រើប្រាស់កម្មវិធីរបស់ភាគីទីបីភាពឯកជននេះកំពុងថយចុះ។ ក្រុមហ៊ុននិងឧក្រិដ្ឋជនអ៊ិនធឺរណិតស្វែងរកទិន្នន័យរបស់អ្នកតាមមធ្យោបាយណាមួយហើយប្រើវាដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណា អ្នកប្រើប្រាស់ភាគច្រើនមិនចង់អោយព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ពួកគេស្ថិតក្នុងដៃរបស់នរណាម្នាក់ជាពិសេសដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីពួកគេឡើយ។ ដើម្បីបញ្ឈប់ការវាយប្រហារទាំងនេះមិនថាវាជាពួកអនាមិក កម្មវិធី ឬមនុស្សជាទីស្រលាញ់ពីការធ្វើចារកម្មលើទូរស័ព្ទរបស់អ្នក សូមធ្វើតាមវិធីសាស្ត្រខាងក្រោម។
វិធី ១៥យ៉ាងដើម្បីការពារនិងបញ្ឈប់ការធ្វើចារកម្មតាមទូរស័ព្ទ
១. ដឹងពីទីកន្លែងរបស់ទូរស័ព្ទអ្នកគ្រប់ពេល
ដំបូងត្រូវដឹងថាទូរស័ព្ទរបស់អ្នកនៅឯណា។ ចៀសវាងទុកវានៅលើតុឬលើកៅអីដែលអ្នកណាម្នាក់អាចចូលបាន។ អ្នកមិនដឹងថាអ្នកណាប្រហែលជាចង់លួចវានិងព័ត៌មានរបស់អ្នកទេ។
២. កុំអោយអ្នកផ្សេងប្រើទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក
ទោះបីជាវាជាម្តាយរបស់អ្នកក៏ដោយ ចូរចៀសវាងអោយនរណាម្នាក់ប្រើទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក។ ពួកគេអាចតំឡើងកម្មវិធីចារកម្មនៅលើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកដោយអ្នកមិនដឹងខ្លួន។ ពួកគេក៏អាចចូលមើលគេហទំព័រដែលអាចធ្វើឱ្យស្មាតហ្វូនរបស់អ្នកមានគ្រោះថ្នាក់។
៣. ជៀសវាងការភ្ជាប់ Wi-Fi សាធារណៈដោយមិនចាំបាច់ប្រើ VPN
ពេលចេញក្រៅ ជៀសវាងការភ្ជាប់ទូរស័ព្ទរបស់អ្នកទៅបណ្តាញ Wi-Fi សាធារណៈ។ ពួកអនាមិកអាចជ្រៀតចូលបណ្តាញយ៉ាងងាយឬបង្កើតបណ្តាញ Wi-Fi សាធារណៈក្លែងក្លាយមួយដែលនៅក្បែរនោះ។ នៅពេលដែលទូរស័ព្ទរបស់អ្នកត្រូវបានភ្ជាប់ ពួកអនាមិកអាចឈ្លបយកការណ៍អ្នកហើយចូលមើលទិន្នន័យរបស់អ្នក។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងស្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរ មនុស្សម្នាក់អាចប្រើកម្មវិធី VPN ដែលអាចទុកចិត្តបានដើម្បីភ្ជាប់ Wi-Fi សាធារណៈ។
៤. ត្រូវប្រាកដថាកម្មវិធីទូរស័ព្ទរបស់អ្នកទាន់សម័យ
ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពទូរស័ព្ទរបស់អ្នកជានិច្ចពេលមានកម្មវិធីថ្មី។ ពេលខ្លះ ការធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពគឺចាំបាច់ដើម្បីជួសជុលកំហុសសុវត្ថិភាពរបស់ពួកអនាមិកដែលអាចទាញយកប្រយោជន៍ពីវា។
៥. បិទមីក្រូហ្វូនទូរស័ព្ទរបស់អ្នក
ដើម្បីជៀសវាងកម្មវិធីចារកម្មណាមួយឬកម្មវិធីផ្សេងទៀតពីការធ្វើចារកម្មលើអ្នកតាមរយៈមីក្រូហ្វូនរបស់ទូរស័ព្ទ អ្នកត្រូវប្រាកដថាអ្នកបិទវា។ មិនថានៅលើទូរស័ព្ទ iPhone ឬឧបករណ៍ Android របស់អ្នកទេ អ្នកអាចគ្រប់គ្រងកម្មវិធីណាដែលអាចចូលប្រើមីក្រូហ្វូនទូរស័ព្ទរបស់អ្នកនៅក្នុងការកំណត់របស់អ្នក។
៦. ប្រយ័ត្នពីកម្មវិធីដែលអ្នកកំពុងប្រើ
មិនមែនគ្រប់កម្មវិធីទាំងអស់នៅក្នុង App Store និង Google Play សុទ្ធតែមានភាពស្របច្បាប់នោះទេ។ កម្មវិធីភាគីទីបីជាច្រើនកំពុងស្វែងរកដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានច្រើនអំពីអ្នកប្រើប្រាស់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ កម្មវិធីទាំងនេះលាក់ចេតនាប្រមូលទិន្នន័យរបស់ពួកគេ ជាធម្មតានៅក្នុង “Terms & Conditions” របស់ពួកគេដែលអ្នកត្រូវតែយល់ព្រមទោះបីជាអ្នកមិនបានអានវាក៏ដោយ។ មុនពេលអ្នកទាញយកនិងប្រើកម្មវិធីណាមួយ សូមក្រឡេកមើលវានិងល័ក្ខខ័ណ្ឌណាដែលអ្នកយល់ព្រម។
៧. ប្រើកម្មវិធីរុករកគេហទំព័រឯកជន
ប្រសិនបើអ្នកជាម្ចាស់អាជីវកម្មតាមអ៊ីនធឺរណិតឬកំពុងទិញទំនិញនៅលើទូរស័ព្ទ អ្នកចាំបាច់ត្រូវប្រាកដថាការរុករកគេហទំព័ររបស់អ្នកមានសុវត្ថិភាព។ អ្នកមិនចង់ឲ្យព័ត៌មានធនាគារ កាតឥណទានឬព័ត៌មានសន្តិសុខសង្គមរបស់អ្នកប្រឈមនឹងឧក្រិដ្ឋជនតាមអ៊ីនធឺរណិតទេ។ ដើម្បីរក្សាទិន្នន័យរបស់អ្នកឲ្យមានសុវត្ថិភាពខណៈពេលប្រើអ៊ីនធឺរណិត ប្រើកម្មវិធីរុករកឯកជនដូចជាBrave, DuckDuckGo និង Firefox Focus ។
៨. កំណត់ការតាមដានការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មតាមទូរស័ព្ទនិងបដិសេធការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម
នៅលើកម្មវិធីនិងទូរស័ព្ទចល័តភាគច្រើន អ្នកអាចកំណត់ឬបដិសេធការតាមដានការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម។ កម្មវិធីនិងក្រុមហ៊ុនចង់តាមដានការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទរបស់អ្នកនិងទទួលបានទិន្នន័យរបស់អ្នកដើម្បីកំណត់គោលដៅការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មឱ្យអ្នកបានប្រសើរជាងមុន។ ទោះយ៉ាងណានេះ អ្នកមិនអាចធានាថាពួកគេនឹងប្រើព័ត៌មានរបស់អ្នកសម្រាប់អ្វីនោះទេ។ រៀនពីរបៀបធ្វើវានៅលើឧបករណ៍របស់អ្នកដោយពិនិត្យមើលអត្ថបទនេះ។
៩. បិទ Wi-Fi និង Bluetooth នៅពេលមិនប្រើ
វាជាការអនុវត្តល្អក្នុងការបិទ Wi-Fi និង Bluetooth របស់អ្នកនៅលើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកនៅពេលដែលអ្នកមិនប្រើវា។ ការភ្ជាប់ Wi-Fi និង Bluetooth សាធារណៈអាចបណ្តាលឱ្យទូរស័ព្ទរបស់អ្នកត្រូវបានគេលួចចូល។ ហើយប្រសិនបើអ្នកកំពុងដំណើរការទូរស័ព្ទរបស់អ្នក វាអាចភ្ជាប់ទៅឧបករណ៍ជិតបំផុតហើយប្រហែលជាការតភ្ជាប់មិនមានសុវត្ថិភាព។
១០. ប្រើប្រាស់កម្មវិធីកំចាត់មេរោគ
ដូចនៅលើកុំព្យួទ័រដែរ កម្មវិធីកំចាត់មេរោគអាចត្រូវបានប្រើនៅលើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកដើម្បីបញ្ឈប់កម្មវិធីឬកូដដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់។ នៅពេលវាត្រូវបានរកឃើញ កម្មវិធីកំចាត់មេរោគនឹងដាក់ការគំរាមកំហែងមុនពេលវាធ្វើឱ្យខូចខាត។
១១. ជៀសវាងការចុចលើតំណភ្ជាប់គួរឱ្យសង្ស័យ
ប្រសិនបើអ្នកត្រូវបានទាក់ទងដោយនរណាម្នាក់ដែលអ្នកមិនស្គាល់ដោយស្នើសុំឱ្យចុចលើតំណភ្ជាប់ កុំធ្វើវា។ ជារឿយៗ ពួកអនាមិក ឬអ្នកបោកប្រាស់កំពុងតែព្យាយាមលួចយកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួននិងហិរញ្ញវត្ថុរបស់អ្នក។ អ្នកអាចត្រូវបានបំភាន់ដោយងាយស្រួលដោយពួកគេផ្តល់ជូនអ្នកនូវការបញ្ចុះតម្លៃដ៏សំខាន់ឬចូលទៅយកអ្វីដោយមិនគិតថ្លៃ។ អ្នកអាចទទួលបានសារនិងតំណភ្ជាប់ទាំងនេះតាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិច សារអត្ថបទ កម្មវិធីសារឯកជន និង/ឬប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម។ គន្លឹះ៖ ប្រើ VirusTotal ដើម្បីស្កេនរកបណ្តាញភ្ជាប់និងឯកសារព្យាបាទ។
១២. លុបឯកសារណាមួយឬកម្មវិធីដែលអ្នកមិនស្គាល់
ជារឿយៗ ប្រសិនបើអ្នកមើលទៅពិបាក អ្នកអាចកត់សំគាល់ឯកសារដែលបានទាញយកកម្មវិធីឬកម្មវិធីដែលអ្នកមិនបានដំឡើងដោយខ្លួនឯង។ កម្មវិធី spyware និងកម្មវិធីដែលមានគំនិតអាក្រក់ច្រើនតែលេចឡើងនៅលើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកជាកម្មវិធីឬឯកសារ។ ធ្វើការលាងសំអាតទូរស័ព្ទរបស់អ្នកនៅនិងលុបមាតិកាដែលអ្នកមិនស្គាល់ឬមិនចាំបាច់។
១៣. ផ្អាកសកម្មភាពគេហទំព័រ Google និងកម្មវិធីរបស់អ្នក
ទោះបីជា Google ជាប្រភពព័ត៌មានដ៏អស្ចារ្យក៏ដោយ ក៏វាតាមដានសកម្មភាពគេហទំព័រនិងកម្មវិធីរបស់អ្នកដែរ។ នេះត្រូវបានធ្វើដើម្បីផ្តល់ឱ្យអ្នកនូវបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួននៅពេលប្រើសេវាកម្ម Google ដូចជាផែនទី។ ស្វែងយល់ពីរបៀបបិទការតាមដាននៅលើទូរស័ព្ទ Android ឬ iPhone របស់អ្នក។
១៤. ប្រើការកំណត់សុវត្ថិភាពទូរស័ព្ទរបស់អ្នក
មានការកំណត់សុវត្ថិភាពទូរស័ព្ទជាច្រើនដែលអ្នកអាចប្រើដើម្បីធានាថាគ្មាននរណាម្នាក់អាចចូលប្រើទូរស័ព្ទនិងកម្មវិធីរបស់អ្នកបានឡើយ។ ការផ្ទៀងផ្ទាត់ភាពត្រឹមត្រូវពីរកត្តា (2FA) តម្រូវឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទឬកម្មវិធីឆ្លងកាត់ពីរជំហានដើម្បីទទួលបានការចូលប្រើ។ ជំហានទាំងនេះអាចរួមបញ្ចូលការបញ្ចូលពាក្យសម្ងាត់ ប្រើស្នាមម្រាមដៃរបស់ពួកគេ ឬប្រើលេខកូដសុវត្ថិភាព។ដើម្បីចូលទៅក្នុងទូរស័ព្ទរបស់អ្នក អ្នកគួរតែមានជំរើសជាច្រើនដើម្បីជ្រើសរើស។ មានលេខសម្គាល់មុខឬស្គែនក្រយៅដៃការការពារលេខសម្ងាត់ឬការការពារតាមលំនាំ។
១៥. កំណត់ទូរស័ព្ទរបស់អ្នកឡើងវិញទៅការកំណត់របស់រោងចក្រ
ប្រសិនបើទូរស័ព្ទរបស់អ្នកត្រូវបានជ្រៀតចូលហើយក្តីសង្ឃឹមទាំងអស់នឹងត្រូវបាត់បង់ អ្នកអាចធ្វើការកំណត់ដូចដើមឡើងវិញបាន។ តែវាក៏អាចលុបទិន្នន័យរបស់អ្នកដែរ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វានឹងលុបឧបករណ៍និងកម្មវិធី spyware ដែលកំពុងដំណើរការ។នោះជាអ្វីគ្រប់យ៉ាងដែលត្រូវដឹងអំពីវិធីដើម្បីបញ្ឈប់នរណាម្នាក់ពីការធ្វើចារកម្មនៅលើទូរស័ព្ទដៃរបស់អ្នក។ ដោយប្រើការប្រុងប្រយ័ត្នចាំបាច់ អ្នកនឹងមិនចាំបាច់ព្រួយបារម្ភអំពីព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួននិងទិន្នន័យដែលត្រូវបានលាតត្រដាង។
