ទីភ្នាក់ងារថាមពលអាតូមិកអន្តរជាតិ (IAEA) បានបញ្ចប់បេសកកម្មរបស់ខ្លួនជាអ្នកផ្តល់ប្រឹក្សាដល់ប្រទេសកម្ពុជាដែលផ្តោតលើការវាយតម្លៃទៅលើផ្នែកសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែររបស់ប្រទេស និងសារធាតុវិទ្យុសកម្មផ្សេងទៀតដែលស្ថិតនៅក្រៅពីការគ្រប់គ្រងបទប្បញ្ញត្តិ (MORC)។ ក្រុមការងារនិយាយថា ប្រទេសកម្ពុជាបានអនុវត្តវិធានការជាច្រើនដើម្បីរុករក និងឆ្លើយតបចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្ម ឬសកម្មភាពជាច្រើនដែលគ្មានការអនុញ្ញាតដោយចេតនាពាក់ព័ន្ធនឹងសម្ភារៈទាំងនោះ។ បន្ថែមពីនេះ ក្រុមការងារក៏លើកទឹកចិត្តប្រទេសកម្ពុជាឱ្យកែលម្អទៅលើក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិរបស់ខ្លួន រួមទាំងការធ្វើលំហាត់អនុវត្តល្អៗមួយចំនួនផងដែរ។
បេសកកម្មនេះ ដែលបានធ្វើឡើងតាមសំណើរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រព្រឹត្តទៅពីថ្ងៃទី ១១ ដល់ថ្ងៃទី ២២ ខែធ្នូ និងមានការចូលរួមពីក្រុមអ្នកជំនាញអន្តរជាតិចំនួនប្រាំបួនដែលមានដូចជា ប្រទេសហ្វាំងឡង់ ហុងគ្រី ជប៉ុន ម៉ារ៉ុក ប៉ាគីស្ថាន សហរដ្ឋអាមេរិក វៀតណាម និងទីភ្នាក់ងារ IAEA ។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា នេះជាបេសកកម្មលើកទីពីរសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។
សម្រាប់បេសកកម្មផ្តល់សេវាកម្មប្រឹក្សាសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរអន្តរជាតិ (INSServ) មានគោលបំណងជួយរដ្ឋជាច្រើនក្នុងការទប់ស្កាត់ រុករក និងឆ្លើយតបកាន់តែប្រសើរឡើងចំពោះអំពើឧក្រិដ្ឋកម្ម និងចេតនានានាដែលគ្មានការអនុញ្ញាតពាក់ព័ន្ធនឹងនុយក្លេអ៊ែរ ឬសារធាតុវិទ្យុសកម្មផ្សេងទៀត ដែលគេស្គាល់ថាជា MORC ដែលអាចត្រូវបាត់ គេលួច ការបោះចោលមិនត្រឹមត្រូវ ឬ មិនត្រូវបានរក្សាទុក និងចាត់ចែងអោយបានត្រឹមត្រូវ។
បេសកកម្មនេះមានគោលបំណងពិនិត្យមើលស្ថានភាពសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរបច្ចុប្បន្នទាក់ទងនឹងសារធាតុ MORC នៅប្រទេសកម្ពុជា និងការផ្តល់អនុសាសន៍អំពីរបៀបពង្រឹងវាស្របតាមការណែនាំអន្តរជាតិ និងការអនុវត្តដ៏ល្អបំផុត។ ក្រុមការងារបានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំជាបន្តបន្ទាប់ជាមួយមន្ត្រីជាច្រើនរូបមកពីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ លេខាធិការដ្ឋាននៃគណៈកម្មាធិការជាតិប្រឆាំងភេរវកម្ម និងអាជ្ញាធរជាតិហាមឃាត់អាវុធគីមី នុយក្លេអ៊ែរ ជីវសាស្ត្រ និងវិទ្យុសកម្ម (NACW) ។
ក្រុមការងារ INSServ បានទៅទស្សនាកំពង់ផែស្វយ័តភ្នំពេញ (PPAP) កំពង់ផែស្វយ័តក្រុងព្រះសីហនុ (PAS) និងអាកាសយានដ្ឋានអន្តរជាតិភ្នំពេញ (PPIA) ដើម្បីវាយតម្លៃទៅលើវិធាននៃការរាវរក និងការឆ្លើយតបនៅនឹងកន្លែងតែម្តង។ ក្រុមការងារក៏បានចុះទៅកាន់វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងពិសោធន៍របស់ NACW នៅក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំងផងដែរ។
លោក Khammar Mrabit អតីតអគ្គនាយកទីភ្នាក់ងារសន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពនុយក្លេអ៊ែរ និងវិទ្យុសកម្មរបស់ប្រទេសម៉ារ៉ុក និងជាសមាជិកសភាប្រទេសម៉ារ៉ុក និយាយថា “ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្កើតមូលដ្ឋានរឹងមាំសម្រាប់របបសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរដ៏ទូលំទូលាយមួយ ។ យើងស្វាគមន៍ចំពោះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងបេសកកម្មនេះ ហើយយើងសង្ឃឹមថាអនុសាសន៍ និងការសំណូមពររបស់យើងនឹងមានប្រយោជន៍សម្រាប់ការកែលម្អបន្ថែមទៀតនាពេលខាងមុខ”។
ក្រុមការងារនិយាយថា កម្ពុជាបានអនុវត្តនូវធាតុជាច្រើននៃក្របខ័ណ្ឌច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិទាក់ទងនឹង MORC។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុមការងារក៏ផ្តល់អនុសាសន៍ឱ្យប្រទេសកម្ពុជាបង្កើតច្បាប់នុយក្លេអ៊ែរជាតិ និងផ្តល់សច្ចាប័នលើវិសោធនកម្មនៃអនុសញ្ញាស្តីពីការការពាររូបវន្តនៃសម្ភារៈនុយក្លេអ៊ែរ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិសម្រាប់ការបង្ក្រាបអំពើភេរវកម្មនុយក្លេអ៊ែរ។ សម្រាប់អនុសាសន៍បន្ថែមទៀតរួមមានការបង្កើតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាតិ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការបណ្តុះបណ្តាលប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពរាវរក និងការឆ្លើយតបដែលមានស្រាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជា។
ការអនុវត្តល្អៗជាច្រើនត្រូវគេកំណត់អត្តសញ្ញាណ រួមទាំងការចាត់ថ្នាក់នៃបទល្មើសនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌច្បាប់របស់ប្រទេស ការស្កេនចាប់វិទ្យុសកម្មនៃកុងតឺន័រនាំចូល និងនាំចេញទាំងអស់នៅកំពង់ផែ PPAP និង PAS ការប្រើប្រាស់កម្មវិធីទូរស័ព្ទ IAEAឈ្មោះ TRACE (កម្មវិធី Tool សម្រាប់ការជូនដំណឹងវិទ្យុសកម្ម និងការវាយតម្លៃទំនិញ) ក៏ដូចជាការបង្កើតនូវការគ្រប់គ្រងចំណេះដឹង និងវិធានការអភិវឌ្ឍន៍វិជ្ជាជីវៈសម្រាប់បុគ្គលិកដែលមានទំនួលខុសត្រូវលើសុវត្ថិភាពនុយក្លេអ៊ែរ។
លោកស្រី Elena Buglova នាយកផ្នែកសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរនៃទីភ្នាក់ងារ IAEA មានប្រសាសន៍ថា “យើងត្រៀមខ្លួនជាស្រេចក្នុងការផ្តល់ការគាំទ្រជាបន្តដល់ប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលដែលពួកគេអនុវត្តអនុសាសន៍បេសកកម្ម IAEA INSServ ដើម្បីបង្កើនប្រព័ន្ធរាវរក និងឆ្លើយតបសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរ និងវិធានការនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹង MORC” ។
បេសកកម្ម INSServ របស់ទីភ្នាក់ងារ IAEA គឺជាផ្នែកមួយនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដែលកំពុងបន្តរបស់ខ្លួនដើម្បីជួយដល់រដ្ឋសមាជិកក្នុងការពង្រឹងរបបសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែររបស់ពួកគេទាក់ទងនឹង MORC ។ ទីភ្នាក់ងារនេះនឹងផ្តល់សេវាកម្មជាច្រើននៅក្នុងតំបន់នេះ រួមមាន ដំបូន្មានរបស់អ្នកជំនាញ ការបណ្តុះបណ្តាល និងការគាំទ្រឧបករណ៍ ដើម្បីជួយរដ្ឋជាសមាជិកការពារប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្ម ឬអំពើដែលគ្មានការអនុញ្ញាតដោយចេតនាពាក់ព័ន្ធនឹងសម្ភារៈទាំងនោះ។
ឯកឧត្តម កែវ រតនៈ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល មានប្រសាសន៍ថា “បេសកកម្ម INSServ លើកទីពីរនេះ នឹងជួយយើងក្នុងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវរបបសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែររបស់កម្ពុជា ដោយគិតគូរពីការអនុវត្ត និងជំនាញអន្តរជាតិ។ យើងជឿជាក់យ៉ាងមុតមាំថា គ្មានប្រទេសតែមួយអាចដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមដ៏ស្មុគស្មាញនៃសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែរក្នុងភាពឯកោបានទេ។ ពិភពលោកដែលមានសុវត្ថិភាពចាប់ផ្តើមដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃគ្រប់ប្រទេស គ្រប់ទីភ្នាក់ងារ និងបុគ្គលពាក់ព័ន្ធទាំងអស់”។ សម្រាប់សេចក្តីព្រាងនៃការរកឃើញ និងអនុសាសន៍ត្រូវបានដាក់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយរបាយការណ៍ចុងក្រោយនឹងត្រូវបានបង្ហាញក្នុងរយៈពេលប្រហែលបីខែ។
ប្រវត្តិនៃបេសកកម្ម
បេសកកម្មនេះគឺជាបេសកកម្ម INSServ លើកទី 86 ដែលធ្វើឡើងដោយ IAEA ចាប់តាំងពីកម្មវិធីនេះចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ 2006។
បេសកកម្ម INSServ ផ្អែកលើគោលការណ៍ណែនាំរបស់ INSServ ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 2019 ក្នងការជួយរដ្ឋជាច្រើនដើម្បីបង្កើត ថែរក្សា និងពង្រឹងរបបសន្តិសុខនុយក្លេអ៊ែររបស់ពួកគេ ដែលទាក់ទងនឹងនុយក្លេអ៊ែរ និងសារធាតុវិទ្យុសកម្មផ្សេងទៀតក្រៅពីការគ្រប់គ្រងបទប្បញ្ញត្តិ។
បេសកកម្មនេះបានផ្តល់ដំបូន្មានឯករាជ្យលើការអនុវត្តឧបករណ៍អន្តរជាតិ រួមជាមួយនឹងការណែនាំរបស់ទីភ្នាក់ងារ IAEA ស្តីពីការការពារ ការរាវរក និងការឆ្លើយតបចំពោះអំពើឧក្រិដ្ឋ និងចេតនាដែលគ្មានការអនុញ្ញាតពាក់ព័ន្ធនឹងនុយក្លេអ៊ែរ និងសារធាតុវិទ្យុសកម្មផ្សេងទៀតក្រៅពីការគ្រប់គ្រងបទប្បញ្ញត្តិ៕
https://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/iaea-mission-to-cambodia-finds-progress-in-nuclear-security-arrangements-encourages-continued-improvement
